Rola, cele i zadania NBP

 

Do głównych zadań NBP należą:

- czuwanie nad realizacją uchwalonej przez sejm polityki pieniężnej,
- emitowanie pieniądza,
- ustalanie, w porozumieniu z Ministrem Finansów, wzorów nominałów banknotów i monet oraz zasad i trybu wymiany znaków pieniężnych,
- wykonywanie obsługi bankowej budżetu państwa,
- ustalanie form, trybu i zasad udzielania kredytu refinansowego bankom oraz udzielanie tego kredytu,
- określanie wysokości oraz gromadzenie rezerw obowiązkowych innych banków,
- sporządzanie planu kredytowego i opracowanie założeń polityki pieniężno-kredytowej państwa, a po uzyskaniu opinii Rady ministrów, przedstawienie go Sejmowi,
- współdziałanie z Ministrem Finansów w opracowywaniu planu bilansu płatniczego.

Zadania te NBP wykonuje przez Centralę, oddziały okręgowe i inne jednostki organizacyjne. W skład Centrali NBP wchodzą departamenty i inne równorzędne komórki. Szczegółowy zakres działania oraz organizacje wewnętrzna centrali i innych jednostek organizacyjnych NBP określają regulaminy wydawane przez Prezesa NBP. 

 

Narodowy Bank Polski w rozwiniętej gospodarce rynkowej odgrywa zasadniczą rolę.
Głównym celem długoterminowej polityki banku centralnego jest stabilność i bezpieczeństwo całego systemu bankowego. Pełniąc funkcję banku banków, sprawuje on kontrolę nad działalnością banków centralnych, a w szczególności nad przestrzeganiem przepisów dotyczących prawa bankowego. Określa zasady działania banków, zapewniając bezpieczeństwo środków pieniężnych zgromadzonych przez klientów w bankach. Centralny bank nie tylko emituje pieniądze i nadzoruje inne banki ale także wydaje Dziennik Urzędowy NBP, w którym są publikowane bilanse banków państwowych, wykonuje obsługę budżetu państwa. Finansuje aparat państwowy, reguluje i kontroluje rozliczenia międzynarodowe w porozumieniu z Ministerstwem Finansów. Centralny bank ma prawo do samodzielnego rozstrzygania spraw wewnętrznych. Wprawdzie współpracuje z ministerstwem finansów, ale to decyzja podjęta przez prezesa NBP jest wiążąca dla Polski. Z dniem wydania koncesji na prowadzenie banku komercyjnego, bank centralny wydaje rozporządzenia regulujące rozbieżność między stopami procentowymi panującymi w NBP a tymi w prywatnych bankach. Wraz z rozwojem bankowości prywatnej w Polsce dojdą nowe zadania dla NBP. Nadzór nad bankami, oddziałami i przedstawicielstwami banków zagranicznych w Polsce od dnia 1 stycznia 1998 r. sprawuje Komisja Nadzoru Bankowego.